Deelprogramma Duurzaamheid & energietransitie

Wat willen we bereiken?

Energie: Houten wordt energieneutraal en klimaatneutraal in 2040. Alle energie die inwoners, bedrijven en instellingen samen verbruiken, wordt lokaal duurzaam opgewekt (100% lokale duurzame energie).

Wat gaan we daarvoor doen?

Houten wordt energie- en klimaatneutraal in 2040. Alle energie die inwoners, bedrijven en instellingen dan samen verbruiken, wordt lokaal duurzaam opgewekt. We gebruiken dan ook geen aardgas meer. Een en ander betekent dat de output indicator duurzame energie in onderstaande tabel in 2040 op 100% moet uitkomen. De doelstelling is vastgelegd in het Energieplan 2020-2025.

In dit plan, dat in 2020 door de raad is vastgesteld, staat aangegeven hoe wij in stappen van 5 jaar uiteindelijk in 2040 willen uitkomen op 100% energieneutraal. Voor 2025 is de doelstelling om uit te komen op 20%. In 2030 moet het percentage uitkomen op 40%, in 2035 op 80% en in 2040 op 100%. In 2024-2025 wordt het Energieplan geactualiseerd. Daarnaast is in maart 2021 door de raad de Transitievisie Warmte (TVW) vastgesteld. In dit plan wordt aangegeven welke stappen er gezet moeten worden om Houten in 2040 aardgas vrij te maken. Actualisatie van de TVW is voorzien in 2026. Ten slotte heeft de raad in oktober 2021 de Regionale Energiestrategie (RES) U16 1.0 vastgesteld. Daarin staat waar de opwek van grootschalige duurzame energie een plek krijgt en hoeveel dit moet opleveren in 2030. Over de volgende RES, de RES Herijking, wordt in 2025 een besluit genomen.

Activiteiten in 2025
In 2025 nemen we vanuit bovenstaande beleidsplannen actie op de volgende onderdelen:

• In 2025 worden de activiteiten ter uitvoering van het Energieplan 2020-2025 voortgezet. De gemeente ondersteunt hiermee lokale vrijwilligersorganisaties op het gebied van energie, verenigd aan de Energietafel Houten. De ondersteuning bestaat in 2025 uit de subsidieregeling 'Energietransitie' en bijdragen in de vorm van ondersteuning bij activiteiten. Dit is het laatste jaar van de subsidieregeling voor ondersteuning van de Energietafel.
• In 2024 zijn we gestart met de actualisatie van het Energieplan. Hierin verwerken we de adviezen en de routekaart van het Burgerberaad Energie 2040. We betrekken partijen van de Energietafel en andere stakeholders op het gebied van energie. Zoals besloten door de raad in juni 2024, onderzoeken we eerst het potentieel bij ondernemers en gaan we daarna aan de slag met de uitwerking van eventuele aanvullende voorstellen. Hierdoor vraagt de ontwikkeling van het Energieplan meer tijd dan eerder ingeschat. Het geactualiseerde Energieplan wordt rond de zomer van 2025 ter besluitvorming voorgelegd aan de raad. Bij de besluitvorming over het nieuwe Energieplan zal moeten worden besloten hoe we het bestaande budget daar zo goed mogelijk voor kunnen aanwenden en welke aanvullende financiering we kunnen vinden.
• Zodra er duidelijkheid is over de nieuwe rijksnormen voor windturbines, gaan we aan de slag met amendement 078-2022 (lokaal kader voor windmolens).  We onderzoeken de mogelijkheid om het windkader samen met omliggende gemeenten op te stellen. De startnotitie voor een windkader zal in 2025 aan de raad worden voorgelegd.
• We stellen nieuwe beleidsregels op voor kleine windmolens (boerderijmolens), omdat de bestaande regels in het bestemmingsplan niet voldoen. Het onderzoek dat in 2024 is uitgevoerd benutten we hierbij.
• Na afronding van alle vergunningprocedures voor zonnevelden (in 2024) gaan we in 2025 het beleidskader zonnevelden evalueren. Op grond van de evaluatie bepalen we of er nieuw beleid nodig is. Hierbij betrekken we de uitkomsten van het Burgerberaad Energie 2040.
• Netcongestie is een onderwerp dat ook in 2025 weer volop aandacht krijgt. Samen met !mpact Houten onderzoeken we de mogelijkheden van energiehubs ¹ op bedrijventerreinen. Stedin zoekt in overleg met de gemeente naar locaties om meer transformatorhuisjes te plaatsen, om problemen met het elektriciteitsnet bij woningen te voorkomen.
• In 2025 gaat de uitvoering van de huidige Transitievisie Warmte ² volop door. Energierijk Houten voert de isolatie aanpak voor de Oorden uit waarbij de wijkbewoners die financieel kwetsbaar zijn extra gewezen worden op de subsidieregeling 'Isolatie koopwoningen Houten'. De eerste resultaten van deze isolatieaanpak worden verwacht in 2025.
• De subsidieregeling ‘Isolatie koopwoningen Houten’ voor inwoners met een kleine beurs en een slecht geïsoleerde woning is ook in 2025 beschikbaar. De subsidieregeling wordt mogelijk uitgebreid (dit is afhankelijk van een specifieke uitkering (Spuk).
• In de wijk de Polders zet de gemeente samen met inwoners en andere stakeholders de inspanningen voor het Polderplan voort. Naar verwachting wordt het plan over de wijze waarop de Polders afscheid neemt van aardgas eind 2025 afgerond en uiterlijk in het eerste kwartaal van 2026 ter besluitvorming aan de raad voorgelegd. Daarnaast evalueren we het proces van de selectie van de Polders om de ervaring te benutten bij de selectie van nieuwe wijken.
• In 2025 ronden we een verdiepend onderzoek af naar de (on)mogelijkheden van de aanwezige duurzame (collectieve) warmtebronnen in Houten. Dit onderzoek dient als input voor het opstellen van het Warmteprogramma. Het Warmteprogramma is de (verplichte) opvolger van de Transitievisie warmte en dient uiterlijk eind 2026 door de gemeenteraad te worden vastgesteld.
• We verwachten begin 2025 een vergunningsaanvraag te ontvangen van exploitant Eneco voor de verduurzaming van de warmtekrachtcentrale (WKC) Vijfwal. De onderzoeken zijn nog niet afgerond, net als andere voorbereidingen. De gemeente en Eneco zijn hierover in gesprek. Voor het betrekken van inwoners binnen de Vijfwal werken we samen met Eneco.
• We bieden inwoners met verschillende activiteiten en subsidies hulp en informatie bij het verduurzamen van hun eigen woning. Daarvoor bestaan op dit moment verschillende kanalen, zoals duurzaamhouten.nl, jouwhuisslimmer.nl en de lokale energie-initiatieven. In 2025 gaan we deze ondersteuning stroomlijnen. Hiervoor benutten we de input die we in de Polders ophalen over de gewenste ondersteuning van inwoners.
• In 2025 ronden we de huidige aanpak Energiearmoede af. Op basis van een evaluatie en beschikbaarheid van financiële middelen is een vervolg vanaf 2026 aan de orde.
• De RES Herijking wordt in 2025 ter besluitvorming voorgelegd aan de raad. Vanuit Houten brengen we hier geen nieuwe projecten in.
• Afhankelijk van de besluitvorming van de Raad van State start in 2025 de bouw van Windpark Goyerbrug. De gemeente zal een windfonds ontwikkelen om omwonenden financieel mee te laten profiteren van de opbrengsten van het windpark. Als de Raad van State oordeelt dat de verleende vergunning moet worden aangepast of vernietigd, zal nieuwe besluitvorming door de gemeente aan de orde zijn.
• Vanaf 2025 wordt van de gemeente een financiële bijdrage gevraagd voor deelname aan het provinciale Energie Diensten Centrum (EDC). Eind 2024 vraagt dit besluitvorming door de raad.

[1] Een energiehub is een lokale samenwerking tussen meerdere partijen op het gebied van energie. Deze partijen stemmen energieopwek, -opslag, -conversie en -verbruik op elkaar af. Daarmee ontlasten ze het elektriciteitsnet.

[2] In 2026 krijgt de Transitievisie Warmte een opvolger. Met ingang van de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) wijzigt de Omgevingswet en verandert de naam Transitievisie Warmte in Warmteprogramma.

Kringlopen: Houten wil een circulaire stad worden, waarin materiaalkringlopen gesloten zijn. Dat betekent dat we meer afvalstromen hergebruiken. Hoe beter we ons afval scheiden, hoe beter dat lukt. Uiteindelijk is er dan geen restafval meer (0 kg).

Wat gaan we daarvoor doen?

• Eind 2024 wordt een besluit genomen over de afvalinzameling per 1 januari 2027. Wanneer de keuze wordt om aan te sluiten bij een gemeenschappelijke regeling zal er in 2025 een onderzoek plaatsvinden.
• Eind 2024 kunnen we aan de hand van de keuze voor afvalinzameling per 2027 een besluit nemen om al dan niet door te gaan met de pilot GFT inzameling bij hoogbouw. Bij een positief besluit start deze pilot in 2025.
• In 2025 gaan we de inzamelmiddelen vervangen zoals in het Beheerplan Inzamelmiddelen is voorzien.
• De aanbestedingen voor de afvalstromen van de milieustraat zijn in 2024 al opgestart, zodat we in 2025 kunnen starten met de nieuwe contractpartijen.
• Samen met !MPACT Houten en andere lokale initiatieven stimuleren we de transitie naar een circulaire economie met activiteiten gericht op circulaire inkoopbesluiten bij bedrijven en inwoners.
• In 2025 wordt het actieplan Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen (MVOI) verder uitgevoerd binnen de gemeentelijke organisatie. De focus ligt in 2025 op het organisatiebreed inbedden en actualiseren van de in 2024 opgestelde richtlijnen voor inkoopbesluiten.

Indicatoren