Paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen

Bestaande kader

Beeldkwaliteitskader
Vanaf 2013 is het Beeldkwaliteitskader Openbare Ruimte van kracht.
Samengevat worden de volgende typen areaal, locaties en bijbehorende kwaliteitsnormen gehanteerd:  

Stand van zaken en planning

Meerjarenonderhoudsplan (MJOP)
In januari 2023 is het “Meerjaren Onderhoudsplan gemeente Houten MJOP) 2023-2027” voor de openbare ruimte door de raad vastgesteld. Dit plan geeft op objectniveau voor de komende 5 jaar (met jaarplannen) aan wanneer groot onderhoud en vervanging (GO+V) nodig is van wegen (en bermen), civieltechnische kunstwerken, verkeersregelinstallaties, bomen, plantsoenen, grasvelden, speeltoestellen en straatmeubilair.
Elk jaar wordt het MJOP door het college geactualiseerd en wordt een nieuwe jaarschijf toegevoegd.

Civieltechnische kunstwerken
In de gemeente liggen 105 fiets/voetbruggen, 81 verkeersbruggen, 389 duikers, 32 tunnels, 30 steigers en 190 ander civieltechnische kunstwerken. De afgelopen jaren is met groot onderhoud en vervanging de kwaliteit van de houten en betonnen bruggen sterk verbeterd. Bij een klein deel van de houten bruggen moet dit de komende jaren nog gebeuren. In 2025 worden drie bruggen (2x Reigerweide en 1x Kooikerspad) geheel gerenoveerd evenals een steiger aan de Strandmeer. Ook wordt een deel van de beschoeiingen vervangen.  De totale kosten hiervan zijn € 670.000.
Daarnaast is herstel van aangetaste delen van een aantal bruggen begroot (Rietplas en Imkerspad), het vervangen van kitvoegen in tunnels en het vervangen van de slijtlaag in een tunnel (De Gaarde). De totale kosten hiervan zijn €113.000.
Jaarlijks wordt 1/4 deel van de civieltechnische kunstwerken gereinigd. Dit komt enerzijds de beeldkwaliteit ten goede, anderzijds is het belangrijk om kleine gebreken zichtbaar te maken en houtrot te voorkomen.
Elk voorjaar worden alle bruggen, tunnels en steigers geïnspecteerd door de eigen dienst. Elke 4 jaar doet een extern technisch bureau dit. Daar waar nodig wordt direct ingegrepen en overige reparaties worden hetzelfde jaar nog uitgevoerd. Bij civieltechnische kunstwerken is het i.h.k.v. de veiligheid van groot belang om de kwaliteit jaarlijks door middel van inspecties te monitoren en de technische staat op orde te houden

Verhardingen
De gemeente Houten heeft 1 miljoen m2 asfaltverharding, 1,8 miljoen m2 elementenverharding en 67.000 m2 halfverharding. Een flink percentage (13,6%) van de  verharding heeft helaas een slechte D-kwaliteit die formeel wettelijk niet toelaatbaar is. De komende jaren wordt getracht dit percentage tot een minimum terug te brengen.
In 2025 staat 36.004 m2 asfalt op de rol om aan te pakken. Het gaat om de volgende werkzaamheden: Kooikerspad (deel), Geerpad, Kapelleweg, Korte Uitweg, Groeneweg, bedrijventerrein Meidoornkade (geheel) en de Schonauwenseweg (deel). Daarnaast gaan we in 2025 aan de slag met de Kanaaldijk-oost.
Wat betreft de elementenverharding richten we ons in 2025 op De Campen, het Oude Dorp, De Tuinen, De Erven, De Molens, De Sloten, De Gaarden, De Akkers, De Oorden en De Hoeven.
In totaal wordt er t.b.v. de asfalt-, elementen- en halfverharding in de gemeente in 2025 voor € 3,6 miljoen besteed aan groot onderhoud en vervanging (excl. de projecten die overlopen van 2024) en voor € 0,3 miljoenaan regulier onderhoud.

Verlichting en verkeersregelinstallaties
Tot en met 2024 zijn 7.000 armaturen van de 9.000 conventionele armaturen vervangen voor energiezuinige LED armaturen. In 2025 worden de overige circa 2.000 armaturen.
Alle 18 verkeersregelautomaten zijn in 2024 vervangen door iVRI-ready verkeersregelautomaten. Ook zijn de verkeerslantaarns vervangen door een duurzame variant. De lussen van de VRI’s worden opnieuw aangebracht wanneer er ter plekke asfalteringswerkzaamheden worden uitgevoerd.

Groen
Het beheer van grasvelden, bomen en (bos)plantsoenen bestaat voornamelijk uit regulier onderhoud, in 2025 is hiermee € 1,8 miljoen gemoeid. Er is in 2025 voor in totaal € 0,4 miljoen aan groot onderhoud en vervanging nodig voor bomen en beplantingsvakken. Veel soorten cultuurbeplanting zijn na 30 jaar uitgegroeid en echt op. Daarnaast kunnen vakken worden overgenomen door een dominante soort. Dit leidt tot  een monotone situatie met weinig biodiversiteit en een geringe beeldkwaliteit. Jaarlijks wordt rekening gehouden met ongeveer 10-15 om te vormen vakken. In totaal gaat het daarbij om ca 6.000-9000 m2 per jaar.   
De Beleidsnota Bomen 2017-2020 is leidend voor de beheerstrategie van het bomenbestand. Het hoofddoel is het huidige groene karakter te waarborgen en daar waar mogelijk te versterken. Zoals ook in de afgelopen jaren is gebeurd, zullen de essenlanen met een toekomstverwachting van minder dan 5 jaar vervangen worden om een grote kaalslag in de toekomst te voorkomen. Gemiddeld betreft dit circa 50 bomen per jaar.   

Kader
In het Water en Rioleringsplan (WRP) 2024-2027 is weergegeven hoe de gemeente haar stedelijke watertaken uitvoert. De stedelijke watertaken omvatten het grond-, oppervlakte-, hemel- en afvalwaterbeheer. Voor het bekostigen van de stedelijke watertaken heft de gemeente rioolrecht.

Op grond van de regels van het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) zijn er voor de financiële afwikkeling naast een Voorziening Egalisatie tarieven rioolheffing nog twee andere voorzieningen en één reserve nodig.

1. Voor de risicoafdekking in het stedelijke (afval)waterbeheer is de Spaarvoorziening voor
   vervanging en risicoafdekking riolering met een omvang van € 1.000.000 ingesteld. Dit is
   ongeveer 0,6% van de totale waarde van het rioleringsstelsel.
2. Voor waterbodembeheer is de Spaarvoorziening waterbodembeheer (conform BBV art. 44 1d ingesteld waarin gespaard wordt voor de kosten van baggerwerkzaamheden die planmatig om de circa 12 jaar plaatsvinden. De jaarlijkse storting in deze voorziening is € 312.000.
3. Efficiency- en aanbestedingsvoordelen worden afgewikkeld in de Bestemmingsreserve
   efficiency resultaten en aanbestedingsvoordelen. De raad beslist over de inzet van de
   middelen in deze reserve.

De periodieke herziening van het WRP is het moment waarop de raad beslist wat de werkelijke en benodigde stand van de reserves en voorzieningen moet zijn. De raad bepaalt dan ook de hoogte van de rioolheffing voor de nieuwe periode.

Stand van zaken en planning
Het rioleringsstelsel verkeert in een goede staat. Naast het reguliere beheer van het rioleringsstelsel vergt in 2025 vooral het voorkomen van waterschade en overlast door extreme buien en het baggeren van watergangen de nodige aandacht.  

Belangrijke projecten in 2025 zijn:

• Vervanging van 8 rioolgemalen.
• Aanpakken risicolocaties voor wateroverlast in overleg met bewoners en bedrijven (in het kader van de klimaatadaptatie).
• Actualisering van de klimaatverkenning (dit is een doorrekening van het watersysteem met een stresstest op basis van verschillende mogelijke extreme neerslag gebeurtenissen). We beoordelen opnieuw wat zinvol is om na 2025 te gaan doen om klimaatproof te worden.
• Uitvoering van gemeentelijke projecten om te ontstenen/vergroenen en af te koppelen.
• Stimuleren van het ontstenen en vergroenen van tuinen, het afkoppelen van verharding en de aanleg van groene daken.  
• Baggeren van watergangen.

• Samen met de partners van het Netwerk Water en Klimaat werken aan klimaatadaptatie en een doelmatig en duurzaam beheer in de afvalwaterketen.

Ontwikkelingen
Het aantal aannemers en adviesbureaus neemt af waardoor het lastiger wordt voorbereidende- en uitvoerende werkzaamheden binnen het beschikbare budget aan te besteden. Daarnaast is er een groot tekort aan deskundig technisch personeel binnen de cultuurtechnische- en civieltechnische sector. Naast een stijging van de prijzen door de veranderende marktomstandigheden lopen aanbestede werken regelmatig uit de overeengekomen planning.

Elk jaar in september vindt een schouw plaats van de ruim 50 kunstobjecten voor het uitvoeren van het benodigde reguliere onderhoud (één- of tweejarig) en actualiseren van de planning voor groot onderhoud. Er is een regulier budget voor het verzorgen en onderhouden van de kunstwerken. Dit is toereikend. In 2022 is een classificatie-onderzoek uitgevoerd om duidelijkheid te krijgen over de invulling en omvang van de (kern)collectie van de gemeente en de staat van onderhoud. Op basis van dit onderzoek is de lijst met kunstobjecten geüpdatet. Er is een kwaliteitsniveau vastgesteld voor nieuw te realiseren kunst. Op dit niveau wordt de kunst ook onderhouden.
In 2023 is een plan gemaakt om gefaseerd planmatig groot onderhoud en vervanging uit te voeren m.b.t. zwaar beschadigde of gestolen kunstwerken. De uitvoering hiervan zal grotendeels in 2024 worden afgerond mogelijk met overloop naar 2025 en hiermee zijn alle kunstwerken dan hersteld. De kosten van dit herstel worden bekostigd uit de bestemmingsreserve Kunstobjecten.
Na deze ingreep is er voor de komende jaren geen groot onderhoud te verwachten aan de kunstcollectie.

Belangrijke ontwikkelingen
In juli 2024 heeft de gemeenteraad het Integraal Huisvestingsplan Onderwijs 2024-2043 vastgesteld.
Met het oog op de wettelijk vastgelegde gemeentelijke zorgplicht voor onderwijshuisvesting en de noodzaak van een lange termijnvisie biedt het IHP:

• een duidelijke visie en een beleidsmatig kader voor huisvesting van onderwijsvoorzieningen in  de gemeente Houten;
• zicht op de beschikbare voorzieningen en de omvang van de noodzakelijke huisvestingsvoorzieningen voor onderwijs vanaf 2025.

Het huisvestingsplan besteedt aandacht aan:

• de huidige en toekomstige positie van de onderwijsinstellingen (zowel kwalitatief als kwantitatief).
• de knelpunten op korte, middellange en lange termijn.
• de uitgangspunten voor het huisvestings- en accommodatiebeleid zoals duurzaamheid, multifunctionaliteit, toegankelijkheid en bereikbaarheid en inclusief onderwijs.
• een toekomstscenario op basis van inventarisatie, knelpuntenanalyse en beleidsvoorkeuren.
• een toetsingskader voor de beoordeling van investeringsaanvragen voor onderwijs.
• financiële meerjaren-ontwikkeling van de huisvesting.

Stand van zaken
Het IHP 2024-2043 is vastgesteld.

Planning
De ontwikkeling van het uitvoeringsprogramma inclusief de bijbehorende haalbaarheidsonderzoeken voor de eerste tranche (2024-2028) zijn gestart in 2024 en lopen door tot eind 2025.

Kader

Op dit moment wordt met een meerjarenonderhoudsprogramma (MJOP) voor alle gemeentelijke gebouwen gewerkt die in 2020 voor het laatst is vernieuwd. Daarin is vastgelegd dat de gebouwen op onderhoud conditieniveau 3 worden gehouden. Met de beschikbare financiële middelen kunnen alle gemeentelijke gebouwen op het afgesproken conditieniveau 3 worden gehouden. Om dit te bereiken wordt elk jaar het onderhoudsprogramma geactualiseerd en aangepast om deze doelstelling vast te houden. Conditieniveau 3 is een ‘sober doch doelmatig’ onderhoudskwaliteitsniveau, waarbij risico’s op storingen en defecten acceptabel zijn.

In juli 2023 is door de raad de Visie op vastgoed vastgesteld. In deze visie is onze werkwijze weergegeven en is ook opgenomen dat we op gebied van onderhoud nader beleid willen vaststellen, Deze is inmiddels opgesteld en wordt in het najaar van 2024 met de raad gedeeld. In 2024 is tevens een nieuwe nulmeting uitgevoerd, om vanaf 2025 weer met een nieuw MJOP te kunnen gaan werken. Deze nieuwe nulmeting wordt inclusief het onderhoudsbeleid in het najaar van 2024 aan de raad aangeboden. De balans wordt dan weer opgemaakt en dan wordt weer opnieuw bepaald in hoeverre de beschikbare middelen de kosten afdekken de komende jaren.

We maken voor het gemeentelijk vastgoed onderscheid in gebouw categorieën. Deze hebben we afgestemd op een landelijk gebruikelijke systematiek om ons ook goed te kunnen vergelijken met andere gemeenten. De gemeentelijke vastgoedportefeuille bestaat uit circa 90 objecten en ongeveer 100.000 m2 BVO (bruto vloeroppervlak). Verdeeld over de categorieën geeft dit het volgende beeld:

Gemeentelijk vastgoed onderverdeeld naar categorie

Stand van zaken

De gemeentelijke gebouwen verkeren in de afgesproken conditiescore 3, aan deze lijn wordt vastgehouden en in 2025 zal een nieuwe nulmeting (inspecties van onze gebouwen) ook weer leidend zijn hierin. Zoals vorig jaar aangegeven, houden we er op basis van de forse prijsstijgingen van afgelopen twee jaar rekening mee dat de huidige budgetten voor onderhoud niet toereikend zullen zijn. Zodra dit goed in beeld is gebracht, zal de raad hierover worden geïnformeerd om te bezien welke maatregelen we hiervoor kunnen nemen.

Belangrijke ontwikkelingen
In 2023 is een traject opgestart om een vervolg te geven op diverse verduurzamingsacties die in het verleden zijn uitgevoerd. Onder andere is een ‘routekaart’ opgesteld om in beeld te krijgen wat het betekent de komende jaren om aan de Houtense verduurzamingsambitie te kunnen voldoen. Deze routekaart wordt in Q4 van 2024 aan de raad aangeboden.

Ondertussen is gezocht naar hoe versneld al acties kunnen worden gepleegd om panden te verduurzamen met bestaande middelen, om hiermee ook de energielast voor onze gebruikers te verlichten. Onder andere is een aanbesteding voor zonnepanelen opgestart en zullen in 2025 meerdere daken van zonnepanelen worden voorzien, zoals ook in het coalitieakkoord al is aangekondigd.

Planning

In het najaar 2024 wordt het nieuwe MJOP (nulmeting) voor de komende 5 jaar inclusief het onderhoudsbeleid vastgesteld. Daarmee is er een actueel jaarplan voor 2025, de eerste jaarschijf van het nieuwe MJOP, beschikbaar dat is afgestemd met huurders en passend is op de financiële middelen.